اشتباه رضاشاه را سر تغییر واحد پول تکرار نکنند

با گذشت 82 سال از رسمیت "ریال" به عنوان واحد پول ملی، هنوز عموم مردم و حتی مسئولین از بکارگیری واژه نامأنوس و اروپائی "رئال" یا "ریال" امتناع کرده و در مراودات مالی خود از واحد غیررسمی ولی متداول "تومان" استفاده می کنند که همین دوگانگی موجبات اشتباه، سوءتفاهم و سردرگمی مردم می شود. آنها هر گاه قیمتی را به ریال می‌شنوند باید تبدیل به تومان بکنند، وقتی می شنود فلان طرح با اعتبار چند میلیاردی اجرا شده نمی دانند منظور گوینده ریال است یا تومان؟

با گذشت 82 سال از رسمیت "ریال" به عنوان واحد پول ملی، هنوز عموم مردم و حتی مسئولین از بکارگیری واژه نامأنوس و اروپائی "رئال" یا "ریال" امتناع کرده و در مراودات مالی خود از واحد غیررسمی ولی متداول "تومان" استفاده می کنند که همین دوگانگی موجبات اشتباه، سوءتفاهم و سردرگمی مردم می شود. آنها هر گاه قیمتی را به ریال می‌شنوند باید تبدیل به تومان بکنند، وقتی می شنود فلان طرح با اعتبار چند میلیاردی اجرا شده نمی دانند منظور گوینده ریال است یا تومان؟

به گزارش الف؛ وقتی قیمت کالایی روی آن درج شود، حتماً باید واحد آن نوشته شود وگرنه سردرگم می شویم. گردشگران خارجی از دوگانگی واحد پولی گیج می شوند. این دوگانگی، یک تلاش ذهنی بی‌فایده را بر ایرانیان تحمیل می‌کند که گاهی با خطا همراه است. قرن حاضر نشان داد، واحد پولی 80 ساله "ریال" هیچگاه نمی تواند جایگزین واحد پولی 800 ساله "تومان" شود و نباید مجدداً اشتباه دیگری در این موضوع بکنیم."تومان" یک واژه ایرانی ـ ترکی به معنای عدد "10.000" است که علاوه بر واحد پولی ایران در 800 سال گذشته، در فرهنگ و ادب و تاریخ ما نیز همواره به جای عدد ده هزار استفاده شده است. در واحد پولی نیز بخاطر برابری آن با 10.000 دینار چنین نامی را نهاده اند.

واحد پولی تومان پس از 7 قرن در سال 1308 توسط رضاشاه منسوخ شده واحد نامأنوس پرتغالی ـ اسپانیائی "رئال" یا "ریال" به عنوان واحد پول ملی تعریف شد اما در این 82 سال همچنان "تومان" در افواه و اقوال عامه مردم به عنوان واحد اصلی پول کاربرد داشته است. حتی مسئولین حکومتی نیز که اجباراً و اکراهاً باید از واژه فرنگی "ریال" استفاده کنند، کراراً فراموش کرده و از واحد مردمی تومان استفاده کرده اند. در مورد تاریخچه ضرب سکه و واحد پول در ایران، اولین واحد پول ایرانی "سکه صد دینار" یا همان "صنار" بود که سلطان محمود غزنوی آنرا ضرب کرد و بعدها به "محمودی" معروف شد. دینار واحد پول روم و برگرفته از نام امپراتور روم دیناریوس بود.

همزمان شاهان سامانی ماوراءالنهر سکه های نقره ای معروف به "شاهی" را ضرب کردند که ارزش آن نصف محمودی بود. بعداً 1000 دینار را "قران" و 10.000 دینار را "تومان" گفتند. شاه عباس سکه 200 دیناری را به نام "عباسی" ضرب کرد اما همان زمان سکه های پرتغالی ـ اسپانیائی در ایران به نام "رئال" یا "ریال" متداول شدند که برابر 1175 دینار بود. "رئال" در اسپانیا و پرتغال همان "رویال" در انگلیس است که به معنای سلطنتی و شاهی است. نادرشاه نیز سکه "نادری" به ارزش 500 دینار ضرب کرد.

در اواخر دوره قاجار سکه های 1000 و 2000 دیناری ضرب شد که به یک "قران" و "دو قران" یا دوهزار (اصطلاحاً دوزار و دوقرون) معروف شدند. رضا شاه ارزش 1175 دیناری را به 1000 کاهش داده و نام واحد پول ملی را "ریال" گذاشت. حال با افزایش تورم و افزایش تعداد صفرها در معاملات روزمره، جا دارد پس از 82 سال مجدداً چهار صفر دیگر از واحد پول ملی ریال برداشته و به دلایل هشتگانه ذیل الذکر، عنوان "تومان" را روی واحد پول ملی برگزینیم:

  1ـ از نظر بین المللی : برخلاف "ریال" که واژه اروپایی بوده و غیر از ایران در چندین کشور مانند عربستان، عمان، قطر، یمن، برزیل به عنوان واحد ملی پول استفاده می شود، هیچ کشوری دارای واحد پولی "تومان" نیست.

  2 ـ از نظر عددی: تومان به معنای 10.000 است. برای همین 10.000 دینار را تومان می گفتند. اکنون نیز با حذف چهار صفر از پول ملی ریال، می توان 10.000 ریال را "تومان" نامید. اگر قرار بود 3 صفر حذف شود، اطلاق تومان به واحد پول اینچنین زیبا نبود.

3ـ از نظر عرفی و عامی: قرن حاضر نشان داد ایرانیان واحد پول 800 ساله ی "تومان" را فدای واحد پول فرنگی "ریال" نمی کنند.

حتی کشورهای همسایه نیز واحد پول ما را تومان می دانند. باید به باورها و عادتهای مردم احترام گذاشت. هرگز مردم ایران مانند فرنگی ها ساعت یک نصف شب را یک بامداد نمی گویند. در یک بعد از ظهر ساعت را از هزاران شهروند سئوال کنیم. چند نفر می گویند: ساعت 16 است! مردم ایران 800 سال است با واحد پولی "تومان" یا "تومن" عجین شده است و آنرا فدای واحد 80 ساله نکرده و نمی کنند.

4ـ از نظر تاریخی: واحد پولی تومان یا عدد تومان در تاریخ ما سابقه 8 قرنی دارد. ما باید تاریخ و فرهنگ خود را حفظ کنیم. برای نمونه 730 سال پیش رشیدالدین فضل الله در جامع التواریخ در قسمت داستان غازان خان آورده است: "خواجه شمس‌الدین صاحب دیوان...گفت...از هر ده تومان که پادشاه اطلاق فرمود هشت تومان توفیر می‌کنم و به دو تومان بر ولایت برات می‌کنم". و یا در عالم آرای صفوی (تصحیح یدالله شکری، بنیاد فرهنگ ایران، صفحه 201) آمده است: "... و در کمر هر کدام بیست تومان زر نقد بود به دست سپاه قزلباش افتاد".

5 ـ از نظر ادبی: "تومان" غیر از واحد پولی در معنای 10.000 جزئی از شعر و ادبیات ما نیز بوده است. برای نمونه امیرخسرو دهلوی که در آستانه 800 مین سال تولدش قرار داریم، در مصرعی می گوید: "به فوجی ده «تومن» زیر و زبر کرد" که منظور از 10 تومن، ده تا 10.000 نفر است که همان لشکر 100 هزار نفری است نه واحد پولی.

6 ـ از نظر سیاسی ـ نظامی: اصطلاح "تومان" در مسائل نظامی ایران به یک قشون 10 هزار نفری اطلاق می شد. لذا فرمانده قشون 10 هزار نفری را هم "امیرتومان" یا "تومان باشی"می گفتند که رجال نظامی و سیاسی زیادی در سده های گذشته دارای رتبه نظامی "امیر تومان" یا "تومان باشی" بوده اند مانند مظفرالسلطنه امیرتومان.

7 ـ از نظر روانی: طبیعی است که با تغییر واحد پولی و رایج شدن اصطلاحی جدید، مردم دچار شوک روحی می شوند. این شوک ممکن است بخاطر نگرانی از وضعیت مالی و ارزش پول جدید باشد، ممکن است بخاطر خلط با اعداد و ارقام یا اصطلاح های سابق (ریال و تومان) باشد یا به هر دلیل دیگر. انتخاب پول رایج "تومان" مانند 800 سال گذشته می تواند آرامش خوبی به جامعه و مردم بدهد همانگونه که در ترکیه بعد از حذف 6 صفر، واحد پول ملی را "لیر" یا "لیر جدید" نامیدند و مردم ترکیه نیز اکنون "لیر" می گویند و مانند گذشته مبادلات و معاملات خود را انجام می دهند.

8 ـ از نظر تجربه: اشتباه رضاشاه در کنار گذاشتن عرف و عادت مردم نباید تکرار شود. هنوز بعد از هشتاد و اندی سال روزنامه های کشور، اقوال وزیران و مدیران را اصلاح می کنند که منظور مسئول تومان بوده است نه ریال! درحالیکه این خطای 10 برابری یعنی 1000 % خطا! بهتر است به همین عادت 800 ساله مردم تمکین کنیم و تجربه و بن بستی دیگر را نیآزماییم.

منبع: http://www.ayandenews.com/news/