خصوصیات عبادالرحمن در قرآن

خداوند متعال در مقام تبیین ارزشهای رفتاری بندگانی است که با پیوند دادن ایشان به خود ویژگی‌های خاصی به ایشان داده است: «و عباد الرحمن» دارای ویژگی‌های پسندیده و ارزشهای والایی هستند.

ویژگی اول:

یکی از ویژگی‌های ایشان به نوع راه رفتن ایشان در روی زمین مربوط می‌شود:

1- و عباد الرحمن الذین یمشون علی الأرض هوناً

و بندگان خداى رحمان کسانى‏اند که روى زمین به نرمى گام برمى‏دارند

ویژگی دوم:و روش واکنش ایشان در برابر کسانی که برای ایشان مشکلاتی را پیش می‌آورند این است:

2-و اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاماً(63) و چون نادانان ایشان را طرف خطاب قرار دهند به ملایمت پاسخ مى‏دهند.

ویژگی سوم:خداوند متعال همچنین در مورد آن ها می‌فرماید که آنان شب زنده دار هستند و در برابر پروردگار به سجده می‌افتند. سجده اوج خضوع و بندگی ایشان را نسبت به خداوند متعال می‌رساند؛ زیرا سجده نماد بندگی است و بالاترین نوع خضوع در برابر پروردگار را به حساب می‌آید. قیام ایشان نیز همین‌گونه است و نشانه اوج اطاعت و تسلیم بودن آنان را در برابر خداوند به نمایش می گذارد:

3-. والذین یبیّتون لربّهم سجّداً و قیاماً(64)

و کسانی که شبانگاه برای پروردگارشان سجده و قیام می¬کنند.

ویژگی چهارم:

اینان کسانی هستند که فکر می‌کنند و گناهان گذشته‌شان را به یاد می‌آورند. بعضی از این گناهان می‌تواند گناهان کبیره باشد که انسان به واسطه انجام آنها ممکن است مستحق عذاب جهنم شود. مانند غیبت و سخن چینی و خوردن مال مردم و ظلم و عاق والدین و زنا و...

اینان گناهان خود را به یاد می‌آورند و به عذابی که در انتظار آنان است می‌اندیشند، به همین جهت از خداوند طلب عفو و رحمت می‌کنند. از خداوند می‌خواهند که عذاب جهنم را از آنان بردارد. یعنی به خاطر نظام اسباب و علل، انسان سزاوار چنین عذابی است. زیرا به خوبی درک می‌کنند که این عذاب مثل و مانندی ندارد و جای گرفتن در جهنم بدترین نوع قرار گرفتن‌ها می‌باشد.

4- والذین یقولون ربّنا اصرف عنّا عذاب جهنم إن عذابها کان غراماً(65) انها ساءت مستقراً ومقاماً(66) و کسانی که می‌گویند:

 پروردگارا عذاب جهنم را از ما برطرف گردان که عذابش سخت و پردوام است. و در حقیقت، آن بد قرارگاه و جایگاهی است.

ویژگی پنجم:

آن ها همیشه سعی در پرهیز از اسراف و تمسک به میانه‌روی دارند. یعنی آن‌ها اهل میانه‌روی هستند و در انفاق و مصارف خود، راه میانه را در پیش می‌گیرند. وقتی خواستند برای خودشان یا خانواده خودشان خرج کنند راه میانه را در پیش می‌گیرند. نه آن چنان بر خود و خانواده خود سخت می‌گیرند و نه اسراف می‌کنند. به عبارت دیگر بدون برنامه اموال خود را مصرف نمی‌کنند.

خداوند متعال اسراف را حرام کرده است.

اسلام از انسان می‌خواهد، چیزهای مفید را هدر ندهد. این کار خیلی برای ما سودمند است. مثلاً کسی ممکن است دعوتی ترتیب دهد و بیش از نیاز مدعوین غذا آماده کند. ولی میهمانان به اندازه نیاز خود غذا می‌خورند. در نتیجه باقی مانده غذاها دور انداخته می‌شود. بعضی در توجیه این کار خود می‌گویند درست کردن غذای اضافی برای تکریم مهمان است. ولی حقیقت این است که تهیه مواد خوراکی باید به اندازه نیاز فرد باشد. باید بدانیم تکریم میهمان با غذا نیست بلکه خود دعوت نوعی احترام گذاردن به میهمان است نه زیادی غذاها و اسراف آن.

اسراف در وضو نیز دیده می‌شود. بعضی‌ها وقتی وضو می‌گیرند آن چنان آب را باز می‌گذارند که برای شتشوی کامل انسان کافی است. کسی که وضو می‌گیرد باید آب را به میزانی باز بگذارد که برای وضو گرفتن او کافی باشد. زیرا انسان در موارد بسیاری به آب نیاز دارد. خصوصاً در کشورهایی که با کمبود آب مواجه هستند. پس باید یاد بگیریم که از هر چیزی به اندازه نیاز خود استفاده کنیم. نباید آن را دور بیندازیم یا هدر بدهیم.

5-والذین إذا أنفقوا لم یسرفوا ولم یقتروا وکان بین ذلک قواماً(76)

و کسانی هستند که چون انفاق کنند، نه ولخرجی می‌کنند و نه تنگ می‌گیرند و میان این دو [روش] حد وسط را بر می‌گزینند.

اقتار به معنای سخت‌گیری و بخل است «وکان بین ذلک قواماً» که منظور راه میانه است. میانه‌روی خط توازن بین افراط و تفریط است.

ویژگی ششم:عزم در توحید و اطاعت از خدای یگانه، دیگر ویژگی اینان است. اینان در عقیده و اطاعت و بندگی موحّد و یگانه پرست هستند

6-والذین لا یدعون مع الله الهاً آخر و کسانی هستند که با خدا معبودی دیگر را نمی‌خوانند

ویژگی هفتم:

و جز در حالت دفاع از نفس یا موارد لازم و مشروع دیگر کسی را نمی‌کشند.

7-ولا یقتلون النفس التی حرّم الله إلا بالحقو کسی را که خدا [خونش را] حرام کرده است جز به حق نمی‌کشند

ویژگی هشتم:

اینان برای ارضای شهوات خود به راه¬های غیر شرعی روی نمی‌آورند.

8-و لایزنون و من یفعل ذلک یلق آثاماً(68)

و زنا نمی‌کنند و هر کس این‌ها را انجام دهد سزایش را دریافت خواهد کرد.

ما هم سعی کنیم تا خود نفس را به زیور صفات عباد الرحمن بیاراییم و در قنوت نماز هایمان بگوییم:

«ربّنا اصرف عنّا عذاب جهنّم إنّ عذابها کان غراماً إنّها ساءت مستقرّاً ومقاماً»

منبع: وبلاگ تذکره